فلسفه پول زیمل و مدرنیته
آنچه باعث شده که من در این یادداشت در بسط استنباط خود از فلسفه پول آن را به مدرنیته ارتباط دهم، استفاده از ترم های مشابه آزادی و عقلانیت در هر دو حوزه مفهومی فلسفه پول و جامعه مدرن زیمل است. زیمل استدلال می کند که مبادله اقتصادی را به خوبی می توان به عنوان یک صورت از کنش متقابل اجتماعی در نظر گرفت. برای مثال جایگزینی معاملات پولی به جای داد و ستد پایاپای خود باعث دگرگونی بزرگی در کنش متقابل ایجاد کرده است. البته در رابطه با آنچه بیان گردید لازم است که ذکر کنم جوهر پول خود نقشی در کارکرد تبادل بازی نمی کند؛ در جایی که پول ارزش جوهری دارد، نماد خالصی از تعیین کیفیت ها به لحاظ کمی است.
زیمل در بیان اهمیت عقلانیت مقاله کلانشهر را نوشت. وی در مقاله کلانشهر خود اشاره می کند که زندگی در محیط های کوچک کُند و ایجاد پیوند های عاطفی عمیق با دیگران در سطح ناخود آگاه امکان پذیر است. اما در شهر و محیط های بزرگ وضعیت متفاوت است. بقا در جامعه مدرن بدون شکل دادن به نیروی عقلانی امکان پذیر نیست. وی در فلسفه پول خود به خوبی نشان می دهد که پول پیوند های احساسی و تعلق را حذف و پیوند های عقلانی و حسابگرانه را شکل می دهد.
وی همچنین در مورد آزادی نیز «مد» را مطرح می کند، مد یکی از شیوه هایی است که به کمک آن افراد می کوشند، آزادی درونشان را حفظ کنند. البته در سطور پایین تر به تفصیل درباره خاصیت فردیت گرایی و آزادی پول بیشتر توضیح خواهم داد.
همانطور که در بالا گفته شد، پول به عقلانی شدن جامعه مدرن (مدرنیته) یاری رسانده است. پول یک خاصیت غیر شخصی دارد که معادل های ارزشی معاملات پایاپای هرگز نمی تواند مانند آن عمل کنند. زیمل پیشرفت تعقل را ویژگی جامعه مدرن می داند و پول را عامل یاری رساندن آن معرفی می کند. پول حلقه ارتباط انسان را تشکیل می دهد و از شکل گیری پیوند های شخصی مبتنی بر احساسات جلوگیری می کند.
همچنین از نظر زیمل پول آزادی فردی را تقویت می کند و دامنه تمایز را گسترش می دهد، چرا که امکان محصور کردن معامله در هدفی خاص را محقق می سازد. به نظر زیمل پول فرد را آزاد می کند، چون الزام استفاده از پول تنها با تولید کار یا فروشنده در بازار و نه خود شخص مرتبط است. آنچه زیمل برای آن تلاش می کند، این است که بگوید، پول چیزی بیشتر از یک معیار ارزش و وسیله مبادله است. برای مثال ارزش تعیین شده برای یک شی میزان تمایل افراد را در بدست آوردن آن شی نشان می دهد و لزوما مطابق ارزش مصرفی آن نیست. بنا به نوشته کوزر « پول گذشته از فراسوی کارکرد های اقتصادیش روح تعقل، حسابگری و احساس غیر شخصی جامعه نوین را متجسم می کند».
به طور کلی و در یک کلام زیمل پول را به عنوان مهمترین وسیله برای هموار کردن راه گذار از اجتماعی سنتی به جامعه نوین (مدرنیته) می داند. در اینجا لازم به اشاره این نکته است که چگونه زیمل در فلسفه خود تاکید به پول را شکل می دهد. آنچه اندیشه های زیمل در رابطه با مدرنیته و تاکید وی بر پول را شکل می دهد پیامد نظریه زیمل در مورد برخورد میان فرهنگ عینی و ذهنی است. در واقع آنچه ذهن زیمل را مشغول کرده بود، عینیت یافتن و برونهشتگی فزاینده زندگی بود؛ آن هم در پیوند با مزیتی که بخش فنی زندگی نسبت به بخش درونی یا فطری آن و بر ارزش های شخصی کسب کرده بود. به عبارت دیگر گرایش اصلی تسلط فرهنگ عینی بر فرهنگ ذهنی بود که تاکید زیمل بر پول را در شکل گیری مدرنیته صورت بندی کرد.
