وبگاه شخصی سعید هراسانی

در جهانی که عده ای از آن با عنوان گذر از دوره نوگرایی به پسا نوگرایی یاد کرده اند و نظریه پردازی های گیدنز در باب شهروند انعکاسی اندیشمندان حوزه علوم اجتماعی را به این ایده رهنمون کرده که چگونه باید دنیای امروز را اداره کرد. در این میان نظریه های فراوانی پرورانده شده که من در میان آنها «شهروند فعال» کریس روجک را برمیگزینم

هنگامی که از شهروند فعال سخن به میان می آوریم، منظور شهروندی است که نسبت به حقوق و مسئولیت های خود آگاهی دارد و همچنین نسبت به آن حساس است. این آگاهی با یک کنش همراه است. برای این که بتوانیم به یک کنش موثر دست یابیم، باید شهروند توانمند داشته باشیم. شهروند توانمند یعنی فردی که توان آگاهی یافتن نسبت به مسئولیتش را داشته باشد و همچنین امکان عملی کردن وظایفش را نیز به وی بدهند. اولین گام در توانمند کردن شهروندان دادن حق(گرفتن حق) به آنها است.

حق دانستن و حق انجام دادن. این حق تنها به کتاب قانون مدنی محدود نمی شود، بلکه باید در شهروندان و سازمان های مدنی نهادینه شده باشد. بنا بر این برای دستیابی به شهروند فعال باید به دو بعد توجه اساسی کرد. اول توانمندی مردم و دوم نهادسازی اجتماعی. در این فراگرد مفهوم توانمند سازی اهمیت بنیادی پیدا می کند. چرا که این مفهوم هم توانمندی فردی را فراهم می آورد و هم نهاد اجتماعی را. در واقع اصیل ترین راه نهادسازی برای شهروند مشارکت جو فعال شدن خود او است. این امر به این معنی است که شهروند اگر منتظر آن است که حکومت به عنوان نهاد بالادستی برای شهروند امکان مشارکت و فعالیت موثر را ایجاد کند به دنبال خیالی خام است.

در واقع این شهروندان هستند که باید قادر باشند خود را در ایجاد پایگاه و شان شهروندی سهیم کنند، البته این به معنای حقوق تراشیدن برای خود به عنوان شهروند نیست، بلکه بیشتر اشاره بر ایجاد وظیفه و مسئولیت برای شهروند تاکید دارد که در مقابل به حقوق شهروندی نیز ختم می شود. از مزیت های این رویکرد می توان به نکات فراوانی اشاره کرد. از جمله مسئولیت پذیری شهروندان، آشنایی آنان با دشواری های اداره شهر و محل زندگی خود، کاهش وندالیسم، افزایش کنترل اجتماعی، جلب حداکثری مشارکت مردمی، صرف جویی مالی و کاهش هزینه های اجتماعی، فرهنگ سازی و توانمندسازی مردم برای طرح های مشارکتی و غیره را می توان نام برد.

مطالب مرتبط:

برنامه ریزی و شهروند فعال