_____________________________________________________________________
اشاره: مطالعه آثار جامعه شناختی مستلزم آن است
که روش پدید آورنده اثر در مطالعه مسایل اجتماعی روشن گردد. این امر علاوه بر
اینکه ما را نسبت به دیدگاه نویسنده روشن می سازد، ما را در فهم بهتر موضوع مورد
مطالعه نیز یاری می رساند. بر همین اساس در این یادداشت روش تحقیق جامعه شناس
کلاسیک امیل دورکیم را بررسی نموده و با تشریح اثر کلاسیک خودکشی به تحلیل آن می
پردازیم.
_______________________________________________________________________
زمانی که می خواهیم آثار هر شخصی را بررسی کرده و روش کار
در آن را مشخص کنیم، گام اولیه تشریح اصول آن اندیشمند می باشد. اگر می خواهیم
آثار کارل مارکس را تحلیل کنیم، باید بدانیم رابطه اجتماعی و دیالکتیک تاریخی چه
می گوید، چرا که آثار وی بر این بنیان است و هر اندیشمند دیگر به همین سیاق. برای
بررسی خودکشی دورکیم هم به نظر می آید ابتدایی ترین کار تحلیل واقعیت اجتماعی
باشد. بنا بر این در اول بحث به تشریح واقعیت اجتماعی پرداخته و سپس بر همین مبنا
روش کلی کار دورکیم را مشخص می سازیم. بر پایه همین روش کار کلی نهایتا به تحلیل
کتاب خودکشی وی خواهیم پرداخت.
اساس اندیشه دورکیم بر یک بنیاد ساختی بود. وی برای تحلیل
یک امر اجتماعی به سراق احوالات درونی افراد نمی رفت، بلکه این تحلیل را در میان
واقعیت های ماقبل آن جستجو می کرد. در واقع بر اساس تحلیل دورکیم در قواعد روش وی
واقعیت اجتماعی را به مثابه یک امر بیرونی در نظر می گرفت که نه تنها در افراد
نیست، بلکه در جمع افراد هم نمی توانست باشد. این واقعیت های اجتماعی عنصری فراتر
از همه افراد و زمان ها بود. این مفهوم شباهت شدیدی با همان وجدان جمعی دارد. در
نظر او «واقعیت های اجتماعی از چنان قدرت وادارنده ای برخورداند که بر فرد و اراده
فردی تحمیل می گردند (نک. قواعد روش جامعه شناسی).» وی برای تفهیم امر اجتماعی مثال
های واضحی را بیان می دارد و می گوید که مشخصات آب
همچون سیال بودن و ... در هیچکدام از عناصر سازنده آن ( اکسیژن و هیدروژن) نمی
باشد و فقط در ترکیب آن می باشد.
![]()
